برنده‌های نوبل ادبیات

۲۰۱۳

نام: آلیس مونرو
زاده: ۱۰ ژوئیه ۱۹۳۱

بیوگرافی کوتاه:
آلیس مونرو (به انگلیسی: Alice Munro) نویسنده کانادایی معاصر و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۳. آکادمی سوئد مونرو را «استاد داستان کوتاه معاصر» توصیف‌کرد.آلیس مونرو را یکی از تواناترین نویسندگان داستان کوتاه امروز می‌دانند. بسیاری بر این عقیده‌اند که مونرو جامعه کتابخوان آمریکای شمالی را با داستان کوتاه آشتی داده‌است. البته خودش می‌گوید هرگز قصد نداشته صرفاً نویسنده داستان کوتاه باشد؛ فکر می‌کرده مثل همه رمان خواهد نوشت؛ ولی حالا دیگر می‌داند نگاهش به مسائل برای نوشتن رمان مناسب نیست. دوست دارد پایان داستان را در ذهنش مجسم کند، و مطمئن باشد مثلاً تا کریسمس آن را تمام خواهد کرد، و نمی‌داند نویسنده‌ها چطور روی پروژه‌های طولانی مثل رمان با پایان باز کار می‌کنند.

آثار منتخب:

صداها

زندگی عزیز

درهٔ اتاوا

دور از او و دو داستان دیگر

«استاد داستان کوتاه نویسی معاصر»

۲۰۱۲

نام: مو یان
زاده: زادهٔ ۶ دسامبر ۱۹۴۲

بیوگرافی کوتاه:
گوان موئه (به چینی ساده‌شده 管谟业؛ به چینی سنتی 管謨業؛ به پین‌یین Guǎn Móyè)، با نام مستعار مو یان (به چینی: 莫言)، نویسندهٔ معاصر چینی است که در سال ۲۰۱۲ به خاطر «رئالیسم خیره‌کننده‌ای که قصه‌های مردمی و تاریخ را با زمان حال پیوند می‌دهد» برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد. مو یان، نام مستعار اوست که معنی «حرف نزن» می‌دهد. نام حقیقی او گوان موئه است. در خارج از مرزهای چین بیشتر به عنوان نویسندهٔ رمانی شهرت دارد که فیلم «ذرت سرخ» از روی آن ساخته شد. آثار مو یان به بیش از ده زبان، از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و نروژی ترجمه شده‌اند.

آثار منتخب:

ذرت سرخ

قورباغه

طاقت زندگی و مرگم نیست

دست از این مسخره بازی بردار، اوستا

«کسی که با رئالیسم توهم زا توانست داستان‌های عامیانه، تاریخی و معاصر را ادغام کند»

۲۰۱۱

نام: توماس ترانسترومر
زاده: ۱۵ آوریل ۱۹۳۱
درگذشت: ۲۶ مارس ۲۰۱۵

بیوگرافی کوتاه:
توماس گوستا ترانسترومر (به سوئدی: Tomas Gösta Tranströmer) نویسنده، شاعر و مترجم سوئدی و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۱ میلادی بود. ترانسترومر به عنوان یکی از مهم‌ترین نویسندگان اسکاندیناوی پس از جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود و شعرهایش به بیش از ۶۰ زبان ترجمه شده است. اگرچه توماس ترانسترومر هشتمین فرد اروپایی است که در ۱۰ سال گذشته، نوبل ادبیات را تصاحب می‌کند، ولی از آخرین باری که این جایزه ادبی به نام سوئد رقم خورده بود، ۳۷ سال می‌گذرد.

آثار منتخب:

بهشت نیمه کاره

به دوستان آن سوی مرزها

مجمع الجزایر رویا

«برای، ایجاز نویسی، تصویر شفاف، و ارائهٔ تازه‌ای از دسترسی واقعیت به ما»

۲۰۱۰

نام: ماریو بارگاس یوسا
زاده: ۲۸ مارس ۱۹۳۶

بیوگرافی کوتاه:
خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا (به اسپانیایی: Jorge Mario Pedro Vargas Llosa) داستان‌نویس، مقاله‌نویس، سیاست‌مدار و روزنامه‌نگار پرو است. یوسا یکی از مهم‌ترین رمان‌نویسان و مقاله‌نویسان معاصر آمریکای جنوبی و از معتبرترین نویسندگان نسل خود است. وی هم‌اکنون به دعوت دانشگاه پرینستون به عنوان استاد مهمان در این دانشگاه به تدریس مشغول است.

آثار منتخب:

قصه‌گو

مرگ در آند

سور بز

ادبیات آتش است

«برای نمایش ساختار قدرت و تصویرهای بُرّنده از مقاومت‌ها، شورش‌ها و شکست‌های فردی»

۲۰۰۹

نام: هرتا مولر
زاده: ۱۷ اوت ۱۹۵۳

بیوگرافی کوتاه:
هرتا مولر (به آلمانی: Herta Müller) نویسنده، شاعر و مقاله‌نویس رومانیایی‌تبار آلمانی است که سال ۲۰۰۹ برنده جایزه نوبل ادبیات شد. مولر سال ۱۹۵۳ در یک روستای آلمانی‌زبان در غرب رومانی به دنیا آمد و خانواده‌اش جزو اقلیت آلمانی کشور رومانی بود. مادرش پس از جنگ جهانی دوم توسط نیروهای نظامی شوروی به اردوگاه کار اجباری اعزام شد.پدربزرگش زمانی کشاورز و تاجر ثروتمندی بود که دارایی‌اش به دست حکومت کمونیستی رومانی ضبط شد. پدرش نیز زمان جنگ جهانی دوم از اعضای گروه اس اس وافن بود و در دوره حکومت کمونیست‌ها از طریق رانندگی کامیون امرار معاش می‌کرد. مولر به دلیل عدم همکاری با پلیس مخفی حکومت نیکلای چائوشسکو در دهه ۱۹۷۰ شغل معلمی خود را از دست داد. سال ۱۹۷۶ او در یک کارخانه صنعتی کار مترجمی می‌کرد.اما به دلیل خودداری از همکاری با پلیس مخفی رژیم کمونیستی رومانی اخراج شد. اولین مجموعه داستان کوتاه او سال ۱۹۸۲ به زبان آلمانی منتشر شد که در رومانی سانسور شد. اولین آثار مولر به صورت قاچاق به بیرون از رومانی برده می‌شد تا زمینه انتشار آن‌ها فراهم شود. او سال ۱۹۸۷ به آلمان مهاجرت کرد. پیش از مهاجرت در دو رشته زبان آلمانی و ادبیات رومانیایی تحصیل کرده بود. مولر در آلمان به تدریس در دانشگاه پرداخت و از سال ۱۹۹۷ عضو آکادمی زبان آلمان شد.

آثار منتخب:

مرگ در چوب صندل

ته دره

گذرنامه

قرار ملاقات

«تمرکز بر شعر و نثر ساده دورنمای زندگی کسانی را که زندگی شان مصادره شده به تصویر کشیده‌است.»

۲۰۰۸

نام: ژان ماری گوستاو لوکلزیو
زاده: ۱۳ آوریل ۱۹۴۰

بیوگرافی کوتاه:
ژان-ماری گوستاو لو کلزیو (به فرانسوی: Jean-Marie Gustave Le Clézio) نویسنده معاصر فرانسوی است. اولین اثر او رمان بازجویی در سال ۱۹۶۳ جایزه رنودو را به خود اختصاص داد. تاکنون حدود ۴۰ کتاب از جمله مجموعه داستان‌های کوتاه و رمان‌های وی منتشر شده‌اند. جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۸ میلادی از سوی آکادمی سلطنتی سوئد به او تعلق گرفت.
لوکلزیو در سال ۱۹۴۰ در شهر نیس فرانسه متولد شد، پدرش در زمان جنگ جهانی دوم در نیجریه خدمت می‌کرد از همین روی در کودکی دو سال در نیجریه زندگی کرد. پس از اتمام دوره دبیرستان در نیس به دانشگاه بریستول رفت و به تحصیل زبان انگلیسی پرداخت. او در دانشگاه‌های بانکوک، بوستون، و مکزیکوسیتی هم تدریس کرده‌است.

آثار منتخب:

ماهی طلا

دگرگونی‌ها

جویندهٔ طلا

ترجیع گرسنگی

«نوشتن از خروج‌های جدید، ماجراجویی‌های شاعرانه و وجد نفسانی، جستجوگر فراانسانی.»

۲۰۰۷

نام: دوریس لسینگ
زاده: ۲۲ اکتبر ۱۹۱۹
درگذشت: ۱۷ نوامبر ۲۰۱۳

بیوگرافی کوتاه:
دوریس می لسینگ (به انگلیسی: Doris May Lessing) نویسندهٔ صوفی و فمینیست انگلیسی و برنده جایزه ادبیات نوبل در سال ۲۰۰۷ میلادی بود. او یازدهمین زن برنده جایزه نوبل ادبیات و مسن‌ترین برنده این جایزه (هنگام دریافت) بود.
در سال ۱۹۴۹ لسینگ به همراه کوچک‌ترین پسرش به لندن رفت و در همین هنگام نخستین رمانش با عنوان علف‌ها آواز می‌خوانند منتشر شد. اثری که باعث شهرت لسینگ شد و مهم‌ترین اثرش می‌باشد، دفترچه طلایی بود که در سال ۱۹۶۲ نوشته شد (این کتاب تاکنون به فارسی ترجمه نشده‌است). در سال ۱۹۸۴ او سعی کرد که دو رمان را با نام مستعار جین سامرز (Jane Somers) به چاپ برساند و به این وسیله دشواری‌هایی که برای چاپ کتاب در برابر نویسندگان تازه‌کار قرار دارد نشان دهد. ناشر لسینگ در بریتانیا این آثار را رد کرد ولی انتشارات ناپف (Knopf) در ایالات متحده آن‌ها را پذیرفت. لسینگ در حومه لندن در هامپستد زندگی می‌کرد.

آثار منتخب:

خاطرات یک بازمانده

رهنمودهایی برای نزول در دوزخ

بن در جهان

فرزند پنجم

«حماسه گرایی با تجربه‌های زنانه، که با شک گرایی، آتش و قدرت رؤیا همراه بودو موضوع قرار گرفتن بررسی تمدن‌ها.»

۲۰۰۶

نام: اورهان پاموک
زاده: ۷ ژوئن ۱۹۵۲

بیوگرافی کوتاه:
فریت اورهان پاموک (یا فرید اورخان پاموک) (ترکی استانبولی: Ferit Orhan Pamuk‎) که در ایران به اورهان پاموک معروف ‌است، نویسنده و رمان‌نویس اهل کشور ترکیه و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۶ است. او نخستین ترک‌زبانی است که این جایزه را دریافت کرده‌است.پاموک در کشور خود نویسنده‌ای بسیار نامدار است. آثار او پیش از دریافت جایزه نوبل ادبیات به ۴۶ زبان و پس از آن به ۵۶ زبان ترجمه شده‌است.

آثار منتخب:

زندگی نو

یادداشت‌هایی در بارهٔ زندگی

زندگی

زنی با موهای قرمز

«کسی که به جستجوی روح افسرده شهر مادری اش رفت، نمادهای جدیدی از برخورد و بافت فرهنگی کشف کرد.»

۲۰۰۵

نام: هارولد پینتر
زاده: ۱۰ اکتبر ۱۹۳۰
درگذشت: ۲۵ دسامبر ۲۰۰۸

بیوگرافی کوتاه:
هارولد پینتر (به انگلیسی: Harold Pinter) نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس، بازیگر، کارگردان و فعال سیاسی انگلیسی بود. نخستین آثار او را در دستهٔ تئاتر پوچی قلمداد کرده‌اند. او نویسندهٔ آثاری برای رادیو، تلویزیون، تئاتر و سینما است. پینتر در سال ۲۰۰۵ میلادی برندهٔ جایزه نوبل ادبیات شد.

آثار منتخب:

آسایشگاه

اتاق و بالابر غذا

شبی بیرون از خانه

وقت ضیافت

«کسی که در نمایشنامه‌هایش پرتگاه‌های پشت پرگویی‌های روزانه را کشف کرده‌است و توانسته‌است به اتاق‌های بسته ظلم و ستم وارد شود.»

۲۰۰۴

نام: الفریده یلینک
زاده: ۲۰ اکتبر ۱۹۴۶

بیوگرافی کوتاه:
الفریده یلینک (به آلمانی: Elfriede Jelinek) رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و فمینیست اتریشی است که سال ۲۰۰۴ میلادی برنده جایزه نوبل ادبیات شد. او در دو شهر وین و مونیخ زندگی می‌کند.

آثار منتخب:
متاسفانه تاکنون آثار الفریده یلینک به فارسی ترجمه نشده است.

«برای جریان موسیقی صدا و ضدصدا در رمان‌ها و نمایشنامه‌هایش که تعصب زبانی و پوچی کلیشه‌های جامعه و قدرت تسلیم نمایش می‌دهد.»

توضیحات عکس

2013: Alice Munro by Andreas Vartdal - Andreasv at Norwegian Nynorsk Wikipedia, here cropped, is licensed via CC BY-SA 2.5 Deed

2012: Mo Yan after giving a reading in Hamburg, Germany, by Johannes Kolfhaus, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed

2011: Swedish poet Tomas Tranströmer by Andrei Romanenko, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed

2010: Mario Vargas Llosa, by power axle, here cropped, is licensed via CC BY 2.0 Deed

2009: Herta Müller (2019) by Jindřich Nosek (NoJin), here cropped, is licensed via CC BY-SA 4.0 Deed

2008: Jean-Marie Gustave Le Clézio by Prolineserver (talk), here cropped, is licensed via CC BY-NC-SA 2.0 Deed

2007: Doris lessing by Elya assumed, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed

2006: Orhan Pamuk 2009 by David Shankbone, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed

2005: Harold Pinter 1962 by "Jack de Nijs for Anefo", here cropped, is licensed via CC0 1.0 Deed

2004: Elfriede jelinek 2004 by Ghuengsberg, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed