برنده‌های نوبل ادبیات

۲۰۰۳

نام: جان ماکسول کوتسی
زاده: ۹ فوریه ۱۹۴۰

بیوگرافی کوتاه:
جان مَکسول "جی.ام." کوتسی (به انگلیسی: John Maxwell "J. M." Coetzee) نویسندهٔ هلندی‌تبار اهل آفریقای جنوبی و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۳ میلادی است. وی دو بار نیز برنده جایزه ادبی من بوکر شده‌است.
علاوه بر جایزهٔ نوبل ۲۰۰۳ که به پاس مجموعهٔ فعالیت‌های ادبی‌اش به وی اعطاء شد، تاکنون یازده جایزهٔ ادبی دیگر نیز به آثار او تعلق گرفته‌است که مهم‌ترین‌شان از این قرارند: جایزهٔ CAN، جایزهٔ اول ادبی آفریقای جنوبی (سه بار)، جایزهٔ بوکر (دو بار، به خاطر کتاب زندگی و زمانه مایکل ک)، جایزهٔ فمینا برای رمان خارجی (به خاطر کتاب زندگی و زمانه مایکل ک)، جایزهٔ اورشلیم، جایزهٔ ادبی لانان، جایزهٔ بین‌المللی رمان از نشریهٔ آیریش تایمز و جایزهٔ نویسندگان کشورهای مشترک‌المنافع

آثار منتخب:

دشمن

زندگی و زمانهٔ مایکل ک

استاد پترزبورگ

رفقای خیالی

«کسی که صورت‌های بی حد و حصر مشارکت‌های خارجی شگفت‌آور را نمایش می‌دهد.»

۲۰۰۲

نام: ایمره کرتس
زاده: ۹ نوامبر
درگذشت: ۳۱ مارس ۲۰۱۶

بیوگرافی کوتاه:
ایمره کرتس (به مجاری: Imre Kertész) نویسنده اهل مجارستان برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۲. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به رمان «بی‌سرنوشت» اشاره کرد. رد پای تجربیات و مشاهدات کرتس در اردوگاه بوخن‌والد را می‌توان به خوبی در این رمان دید که معروف‌ترین اثر او نیز محسوب می‌شود. او مجموعاً ۱۳ سال از عمر خود را صرف نوشتن این رمان کرد. «بی‌سرنوشت» یکی از تأثیرگذارترین و دردناک‌ترین آثار ادبی در بارهٔ فاجعه هولوکاست است. ایمره کرتس در۱۹۹۰با رمان «دعای کَدیش برای کودکی که متولد نشد» به شهرت رسید؛ کدیش، دعایی است که یهودیان برای مرده می‌خوانند، و در رمان، دعایی است که او برای فرزندی قرائت می‌کند که حاضر نیست به دنیایی بیاورد که اجازه برپایی اردوگاه‌های مرگ را داده‌است.

آثار منتخب:

بیرق انگلیس

رمان پلیس

بی سرنوشتی

«برای استفاده از تجربه شخصی شکننده اش در برابر استبداد وحشیانه تاریخی در نوشته‌هایش.»

۲۰۰۱

نام: وی. اس. نایپل
زاده: ۱۷ اوت ۱۹۳۲
درگذشت: ۱۱ اوت ۲۰۱۸

بیوگرافی کوتاه:
سِر ویدیادار سوراجپراساد نایپل (به انگلیسی: Sir Vidiadhar Surajprasad Naipaul) که بیشتر با نام وی. اس. نایپل شناخته می‌شود رمان‌نویس و مقاله‌نویس ترینیدادی-بریتانیایی با ریشه هندی بود. وی در طول زندگی ادبی خویش بیش از ۳۰ کتاب نوشت. او در سال ۱۹۷۱ (میلادی) برنده جایزه ادبی من بوکر و در سال ۲۰۰۱ (میلادی) برنده جایزه نوبل ادبیات شد. رمان‌های خانه‌ای برای آقای بیسواس و خم رودخانه مهمترین نوشته‌های وی هستند که هر دو به زبان فارسی بازگردانی شده‌اند. در سال ۲۰۰۸ (میلادی) نویسنده‌ای به نام «پاتریک فرنچ» نخستین زندگی‌نامه معتبر نایپل را با نام دنیا همین است که هست نوشت. نایپل دو بار در سال‌های ۱۳۵۸ (خورشیدی) و ۱۳۷۶ (خورشیدی) به ایران سفر کرده‌است.

آثار منتخب:

آدم‌های یک نویسنده

انتخابات الویرا

مشت‌مالچی عارف

خانه‌ای برای آقای بیسواس

«به خاطر داشتن وحدت روایت و بررسی فسادناپذیر در کارهایش که ما را وادار می‌کند تا حضور تاریخی سرکوب را مشاهده کنیم.»

۲۰۰۰

نام: گائو شینگجیان
زاده: ۴ ژانویه ۱۹۴۰

بیوگرافی کوتاه:
گائو شینگجیان (پینیین:Gao Xingjian) (به چینی: 高行健) داستان‌نویس و نقاش متولد کشور چین و داری ملیت فرانسوی برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۰ است. همچنین برای ترجمه (به ویژه برگردان آثار ساموئل بکت و اوژن یونسکو)، فیلم‌نامه‌نویسی و کارگردانی نمایش نیز شناخته شده‌است. او در سال ۱۹۹۸ ملیت فرانسوی را اختیار کرد.

آثار منتخب:

کوهسار جان

قلاب ماهیگیری پدربزرگ

«به خاطر اعتبار جهانی آثارش، دیدگاه تلخ و خلاقیت‌های زبانی، که راه را برای رمان‌ها و درام‌های چینی باز کرده‌است.»

۱۹۹۹

نام: گونتر گراس
زاده: ۱۶ اکتبر ۱۹۲۷
درگذشت: ۱۳ آوریل ۲۰۱۵

بیوگرافی کوتاه:
گونتر ویلهلم گراس (به آلمانی: Günter Wilhelm Grass) نویسنده، مجسمه‌ساز و نقاش آلمانی بود. او عضو برجسته گروه ۴۷ و از نویسندگان بزرگ و معروف آلمان بود.گونتر گراس بازتاب صدای نسلی از آلمانها بود که در زمان سلطه نازیسم بزرگ شده بودند. او خود را روایتگر تاریخ از نگاه پایین‌دستی‌ها می‌دانست. وی با رویکردی معترضانه و هشداردهنده همواره در تمام رویدادهای مهم سیاسی و ادبی آلمان حضور مؤثر داشت.

آثار منتخب:

میرایی

طبل حلبی

«به خاطر افسانه‌های سیاه و سرزنده‌اش، چهرهٔ فراموش شدهٔ تاریخ را به تصویر می‌کشد.»

بی‌حسی موضعی

سال‌های سگ

۱۹۹۸

نام: ژوزه ساراماگو
زاده: ۱۶ نوامبر ۱۹۲۲
درگذشت: ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰

بیوگرافی کوتاه:
ساراماگو در دهکده‌ای کوچک در شمال لیسبون در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد، او دو سال بعد به همراه خانواده به لیسبون رفت و تحصیلات دبیرستانی خود را برای امرار معاش نیمه تمام گذاشت و به شغل‌های مختلفی نظیر آهنگری، مکانیکی و کارگری روزمزدی پرداخت. پس از مدتی نیز به مترجمی و نویسندگی در روزنامه ارگان حزب کمونیست پرتغال مشغول شد. اولین کتاب او روشنایی است. رمانی به نام کشور گناه در ۱۹۴۷ به چاپ رسید ولی ناکامی او برای کسب رضایت ناشر برای چاپ کتاب دومش موجب شد رمان‌نویسی را کنار بگذارد، تا این که با انتشار کتاب بالتازار و بلموندا در سال ۱۹۸۲ و ترجمه آن به انگلیسی در ۱۹۸۸ شهرت به سراغ او آمد، رمانی تاریخی که به انحطاط دربار پرتغال در قرن شانزدهم می‌پردازد.

آثار منتخب:

بینایی

کوری

«ساراماگو با خلق داستان هایی خیال انگیز، پرشور و طعنه آمیز، مکرراً ما را قادر می سازد تا دوباره، واقعیتی گریزان و بی ثبات را درک کنیم.»

همهٔ نام‌ها

همزاد

۱۹۹۷

نام: داریو فو
زاده: ۲۴ مارس ۱۹۲۶
درگذشت: ۱۳ اکتبر ۲۰۱۶

بیوگرافی کوتاه:
داریو فو (به ایتالیایی: Dario Fo) از تأثیرگذارترین نویسندگان معاصر ایتالیا بود که علاوه بر نویسندگی، به کارگردانی تئاتر، طراحی صحنه و لباس، بازیگری و آهنگسازی، سرایش ترانه، نقاشی و فعالیت سیاسی چپ نیز می‌پرداخت. او برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۹۷ بود. وی اغلب، طراح صحنه، لباس، آهنگساز و بازیگر نمایش‌های خودش بود. این نمایش‌ها، همگی واکنش‌هایی به رویدادهای سیاسی و اجتماعی ایتالیای معاصر هستند. فو در بازیگری از ژاک لکوک، (مدرس فرانسوی بازیگری و خلاقیت)، در کارگردانی از استره لر (کارگردان ایتالیایی)، در اندیشه از آنتونیو گرامشی (متفکر فلسفه سیاسی) و بیشتر از همه از کمدی هنرمندان الهام گرفته‌است.

آثار منتخب:

کار کارِ شیطانه

مرگ تصادفی یک آنارشیست

«داریو فو، همانند دلقک ها و بذله گویان قرون وسطی، به ساختار قدرت تازیانه می زند و از شأن و آبروی ستم دیدگان دفاع می کند.»

فرهنگ کوچک هنرپیشه

کمی کمتر بدزدین

۱۹۹۶

نام: ویسواوا شیمبورسکا
زاده: ۲ جولای ۱۹۲۳
درگذشت: ۱ فوریه ۲۰۱۲

بیوگرافی کوتاه:
ویسواوا شیمبورسکا لهستانی: Maria Wisława Anna Szymborska (به لهستانی: Wisława Szymborska) ‏ (زادهٔ ۱۹۲۳ - درگذشتهٔ ۲۰۱۲) شاعر، مقاله‌نویس، مترجم لهستانی بود. او در سال ۱۹۹۶ برنده جایزه نوبل ادبیات شد. داوران کمیتهٔ ادبی جایزهٔ نوبل در توصیف وی، او را «موتسارت شعر» خوانده بودند؛ کسی که ظرافت‌های زبانی را با «شور و هیجان‌های بتهوونی» در هم آمیخته بود. اشعار وی به زبان‌های انگلیسی و بسیاری از زبان‌های اروپایی، چینی، فارسی، عبری و عربی ترجمه شده‌است. چندین مجموعهٔ شعر و کتاب‌های بسیاری که ترجمهٔ او از زبان فرانسه به زبان لهستانی است، در کنار ده‌ها مقالهٔ ادبی دیگر از او به جا مانده‌است

آثار منتخب:

این جا

هیچ چیز دوبار اتفاق نمی افتد

«به دلیل اشعاری که با دقتی طعنه آمیز، به مفاهیم تاریخی و زیست شناسانه اجازه می دهد تا در واقعیت چندپاره ی زندگی بشر خود را مطرح سازند.»

خاتمه ندارد

آدم‌های روی پل

۱۹۹۵

نام: شیموس هینی
زاده: ۱۳ آوریل ۱۹۳۹
درگذشت: ۳۰ اوت ۲۰۱۳

بیوگرافی کوتاه:
شیموس هینی آوریل ۱۹۳۹ در یک خانوادهٔ کشاورز در ماسباون (Mossbawn) واقع در ۳۰مایلی شمال‌غربی بلفاست متولد شد. او نخستین فرزند از یک خانوادهٔ ۱۱نفره است. پس از دریافت درجهٔ ممتاز در زبان انگلیسی از دانشگاه کوئینز بلفاست، از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ در آنجا تدریس کرد و نقش عمده‌ای در پرورش نسل جوان نویسندگان ایرلندی ایفا کرد. از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴ استاد شعر و شاعری در دانشگاه آکسفورد بود و بعد استاد مقیم در مرکز «رالف والدو امرسون» در دانشگاه هاروارد بود. بسیاری از منتقدان و شعرا، شعر شیموس هینی را مصداق شعر پُست‌مدرن می‌دانند. اشعار او، که همواره با استقبال عمومیِ خوانندگان ایرلند و سراسر کشورهای انگلیسی‌زبان روبه‌رو بوده، بارها جایزه‌های مختلف از انجمن‌های گوناگون در سراسر اروپا را دریافت کرد. توجه به اسطوره‌های کهن و کشاندن آنها به شکلی به دنیای جدید و دگرگون کردن آنها و همچنین توجه به زبان امروز انگلیسی از ویژگی‌های شعر اوست.

آثار منتخب:

تدفین مشترک

«به دلیل اشعاری که با دقتی طعنه آمیز، به مفاهیم تاریخی و زیست شناسانه اجازه می دهد تا در واقعیت چندپاره ی زندگی بشر خود را مطرح سازند.»

مرگ یک ناتورالیست

جمهوری وجدان

۱۹۹۴

نام: کنزابورو اوئه
زاده: ۳۱ ژانویه ۱۹۳۵
درگذشت: ۳ مارس ۲۰۲۳

بیوگرافی کوتاه:
کنزابورو اوئه (به ژاپنی: 大江 健三郎) یکی از مطرح‌ترین نویسندگان معاصر ژاپنی است که توانست جایزه ادبی نوبل را در سن ۵۹ سالگی از آنِ خود کند. اوئه به شدت در آثارش تحت تأثیر ادبیات و نظریه‌های ادبی کشورهای فرانسه و آمریکا قرار گرفته و موضوعات سیاسی، اجتماعی و فلسفی زیادی نیز در آثارش منعکس شده‌است. تصویرسازی‌های قوی این نویسنده از جهان و عناصر آن، نکته بارز آثار اوئه است؛ جهانی که در آن زندگی و افسانه با هم درمی‌آمیزند و تصویری نگران‌کننده از شرایط اسفبار زندگی انسان‌ها در عصر حاضر ارائه می‌دهند. وی بعد از اینکه برندهٔ جایزه ادبی نوبل شد، گفت: «من دربارهٔ منزلت بشریت می‌نویسم.»

آثار منتخب:

آق وی هیولای آسمان

«کنزابورو اوئه با نیرویی شاعرانه، دنیایی خیالی خلق می کند که در آن، زندگی و اسطوره در هم می آمیزند تا تصویری بهت آور از مشکلات و گرفتاری های بشر امروز خلق کنند.»

گریهٔ آرام

یک مساله شخصی

روزی که او خود اشک‌های مرا پاک کرد

توضیحات عکس

2003: J.M. Coetzee by Mariusz Kubik, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed

2002: Kertész Imre by Frankl Aliona, here cropped, is licensed via CC BY-SA 4.0 Deed

2001: V. S. Naipaul in 2016 by Faizul Latif Chowdhury, here cropped, is licensed via CC BY-SA 4.0 Deed

2000: Gao Xingjian in 2012, by Jwh, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 LU Deed

1999: Günter Grass in 2006 by Blaues Sofa, here cropped, is licensed via CC BY-SA 2.0 Deed

1998: Jose Saramago in 2008 by Unknown author, here cropped, is licensed via CC BY 2.0 Deed

1997: Dario Fo in 1984 by "Gotfryd, Bernard, photographer", here cropped, Public domain

1996: Wisława Szymborska in 2009 by Mariusz Kubik, here cropped, is licensed via CC BY 3.0 Deed

1995: Seamus Heaney in 2009 by Flickr user Sean O'Connor, here cropped, is licensed via CC BY-SA 2.0 Deed

1994: Kenzaburō Ōe in 2012 by Thesupermat, here cropped, is licensed via CC BY-SA 3.0 Deed